Net als in andere landen is de rechtspraak, beter verwoord een vonnis afhankelijk van de persoon die het vonnis uitspreekt. Als je geluk hebt dan treft je een persoon die neutraal en zonder aanzien des persoons, een zaak behandelt. Maar en dat komt geregeld voor, als je wordt geconfronteerd met een rechter die een antipathie dan wel een sympathie heeft voor een bepaalde persoon, dan is een uitspraak veelal niet meer neutraal. Ook komt het geregeld voor dat een rechter niet of nauwelijks op de hoogte is van het procesdossier, dan wel dat de rechter feitelijk niet weet wat er werkelijk aan de hand is. Geregeld ben ik geconfronteerd geworden met totale onkunde en/of desinteresse. En als je een rechter daarop wijst, dan wordt je dat doorgaans niet in dank afgenomen. Kort samengevat kun je stellen dat er teveel factoren zijn die een positieve of negatieve rol spelen en daardoor een uitspraak “kleuren” dan wel frustreren. Tijdens de 30 jaren ervaring die ik opdeed in verschillende rechtszalen en gerechtshoven, heb ik de meest krankzinnige uitspraken meegemaakt. Daarom pleit ik ook voor een totaal andere aanpak en uitvoering van de rechtspraak. Wij moeten naar een vorm van rechtspraak toe waarbij persoonlijke voorkeur en/of onkunde nagenoeg geen invloed meer hebben op de rechtszaak c.q. het vonnis zelf. Alle gegevens omtrent een zaak zouden moeten worden ingevoerd in een computer en wel door een ambtenaar die niet bekend is met de persoon en/of omstandigheden, althans de omstandigheden die voor een troebel beeld zorgen. Dus, alleen de feitelijke gegevens zouden moeten worden ingevoerd in het “rechtsprogramma”. Immers indien de voor en tegens als data worden ingevoerd zonder deze te beïnvloeden door positieve of negatieve gevoelens, dan blijft er een neutrale som over, namelijk wie er wel of wie er geen gelijk heeft. Buiten het feit dat geschetste methode ertoe kan bijdragen dat de achterstanden bij rechters tot het verleden gaan behoren, is deze vorm ook veel eerlijker. Gegevens invoeren kan gedaan worden door daartoe opgeleide mensen. Natuurlijk zal vooralsnog zo een computerprogramma niet alle rechtszaken helemaal “zelfstandig” kunnen behandelen. Gecompliceerde rechtszaken vereisen veelal lange verhoren en waarheidsvinding. Doch op het moment dat alle gegevens helder en duidelijk zijn, dan kunnen deze gegevens ingevoerd worden en kan de computer, neutraal en niet beïnvloed het werk doen. Natuurlijk zal het schrijven van zo een programma niet eenvoudig zijn. Immers er zal heel veel data moeten worden ingevoerd zodat het programma gebruik kan maken van wetboeken, uitspraken, arresten en dergelijke. Maar in de technologische tijd van nu, zal het schrijven van zo een programma beslist niet onmogelijk zijn.

In de tussentijd zou er een systeem gehanteerd moeten worden dat zaken in diverse categorieën worden ingedeeld. Bijvoorbeeld: Rechters die geen verstand hebben van bouwzaken, zouden over een dergelijke zaak ook geen uitspraak mogen doen. Zij zouden een dergelijke zaak niet toegewezen moeten krijgen. Tenslotte kun je een oogarts ook geen openhartoperatie laten uitvoeren, ook al zijn beiden arts. In de praktijk is het voorgekomen dat een rechter geen bouwkundig rapport kon lezen, maar daar wel een uitspraak over moest doen. Dat er dan nogal wat consequenties aan verbonden zijn voor “het slachtoffer” spreekt voor zich. De schade die het slachtoffer oploopt is echter nergens te verhalen, ook niet als achteraf blijkt dat de uitspraak niet juist was. Indien er in eerste aanleg een verkeerde uitspraak wordt gedaan dan kan men nog naar het hof. Echter indien ook het hof voor een bepaald onderwerp niet voldoende ter zake kundig is, dan kan men veelal niets meer. Immers in vele gevallen is er geen mogelijkheid tot cassatie (zie, op deze site “wat eraan vooraf ging, Ymere“, de zaak van de man die geheel ten onrechte door het hof uit zijn huurhuis werd gezet).

Loes Ansink